Rak nerki rozwija się niemal bezobjawowo i często zmiany nowotworowe w tym narządzie wykrywane są w USG zleconym z innego powodu. Tymczasem wcześnie wykryty rak nerki to jeden z najlepiej rokujących nowotworów.

„Choć USG brzucha nie jest formalnie uznawane za badanie służące do wykrywania raka nerki, trzeba przyznać, że jest to metoda dobra. W Europie większość przypadków nowotworu nerki wykrywana jest właśnie dzięki temu badaniu, które często wykonywane jest z zupełnie innego powodu niż guz nerki. Badanie USG jest w stanie wykryć nowotwór nerki we wczesnym etapie choroby, co znacznie zwiększa szansę chorych na wyleczenie” – mówi dr Jakub Żołnierek z Instytutu – Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Wielu lekarzy podziela jego zdanie. Dlatego warto, nawet jeśli nie ma oficjalnych zaleceń, i nie ma żadnych niepokojących objawów, co rok wykonywać kilka nieinwazyjnych badań diagnostycznych i zapłacić za nie nawet z własnej kieszeni. Należą do nich:

• morfologia krwi
• elektrolity
• badanie ogólne moczu, pomiar ciśnienia
• poziom cukru we krwi
• badanie ultrasonograficzne: obwodowych węzłów chłonnych, jamy brzusznej i tarczycy.

Ze statystyk wynika, że liczba chorych na raka nerki w najbliższych latach będzie rosła. W Polsce jest on diagnozowany co roku u 4,5 tysiąca osób. Połowa z nich umiera, głównie z powodu wykrycia zmian nowotworowych w zaawansowanym stadium.

Wykrycie raka nerki jest sporym wyzwaniem – rośnie on w jamie ciała, która nie jest unerwiona czuciowo, nie daje więc objawów bólowych. Kiedy te wystąpią, oznacza to, że choroba jest zaawansowana, a guz rozrósł się i uciska inne tkanki. Do zdiagnozowania raka nerki najczęściej dochodzi przypadkowo podczas badania USG wykonywanego z powodu innych dolegliwości.

Do objawów raka nerki należą m.in. stany podgorączkowe, osłabienie, utrata masy ciała, brak apetytu, męczliwość, hiperkalcemia, niedokrwistość. W późniejszym etapie choroby najbardziej charakterystycznymi oznakami tej choroby są:

• obecność krwi lub zmiana koloru moczu na ciemny, rdzawy lub brązowy (bezbolesne oddawanie moczu z krwią)
• niepowiązane z urazem bóle odczuwane w dole pleców, w brzuchu lub w boku
• ból brzucha w okolicy żołądka
• bóle w okolicy lędźwiowej
• nagłe wystąpienie wysokiego ciśnienia krwi
• wyczuwalny guz w górno-bocznej części brzucha

Przyczyny rozwoju tej choroby są nieznane, choć znamy kilka czynników ryzyka. Mianowicie częściej chorują na raka nerki osoby palące tytoń i otyłe (szczególnie w przypadku kobiet), z nadciśnieniem tętniczym, a także z cukrzycą. Zauważono, że kamienie nerkowe, zwłaszcza u mężczyzn, także mogą się przyczyniać do rozwoju raka nerki. W grupie narażonych na ten  nowotwór są też pacjenci dializowani. Bardziej narażeni na jego wystąpienie narażeni są ponadto mężczyźni i wśród nich odnotowuje się więcej zgonów.

Ponadto na rozwój raka nerki może wpłynąć styczność z niektórymi substancjami chemicznymi: szczególnie niebezpieczny jest tutaj azbest, kadm, ołów, rozpuszczalniki stosowane w pralniach chemicznych, herbicydy, benzen, rozpuszczalniki organiczne oraz produkty na bazie nafty. Ryzyko zachorowania jest podwyższone także u osób pracujących w przemyśle żelaznym i stalowym.

Zaobserwowano też predyspozycje genetyczne, czyli rodzinne zachorowania na raka nerki u członków bliskiej rodziny oraz niektóre zaburzenia genetyczne (najczęstszym wśród nich jest tzw. zespół von Hippel-Lindau), które mogą zwiększyć ryzyko zapadnięcia na raka nerki.

Średni wiek, w którym stwierdza się tę chorobę to 55 lat. U dzieci choroba ta występuje rzadko. 

Oto rodzaje nowotworów nerki:

• Łagodne: onkocytoma, angiomiolipoma (naczyniako-mieśniako-tłuszczak), gruczolak
• Złośliwe: rak nerkowokomórkowy, guz Wilmsa i in.

Większość nowotworów nerki wykrywana jest w badaniach obrazowych (USG, TK, MRI). W celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby konieczne jest przeprowadzenie badania mikroskopowego. 

Podstawową metodą leczenia nowotworu nerki wciąż jest chirurgiczne usunięcie guza nowotworowego, bądź całej nerki, jednak w terapii stosuje się też leki, np. immuterapię.

Co ciekawe, w niektórych przypadkach najlepszą formą terapii jest tzw. aktywna obserwacja. Stosuje się ją, gdy guzy są niewielkie (I stopień), u osób starszych lub z poważnymi problemami medycznymi. Zaleca się wtedy wykonanie wielu badań obrazowych i regularne kontrole u onkologa.

Źródło: M. Wysocka – zdrowie.pap.pl, „Poradnik dla pacjenta” Stowarzyszenia Mężczyzn z Chorobami Prostaty Gladiator.