Na białaczki, obejmujące szeroką grupę nowotworów układu krwiotwórczego, chorują osoby w różnym wieku, również dzieci, u których występują one z częstością około 3 na 100 tysięcy, stanowiąc 30% wykrywanych u nich nowotworów złośliwych. Najczęściej na białaczkę chorują dzieci pomiędzy drugim a piątym rokiem życia.
Nie znamy jeszcze przyczyn powstawania białaczek. Prawdopodobieństwo zachorowania zwiększają m.in. choroby spowodowane zaburzeniami chromosowymi np. zespół Downa, narażenie na promieniowanie jonizujące, niektóre substancje chemiczne, w tym leki, oraz niektóre zakażenia wirusowe (np. wirusem Ebsteina-Barr).
W przypadku dzieci zwykle występują tzw. białaczki ostre, charakteryzujące się szybkim przebiegiem – od momentu wystąpienia pierwszych objawów do diagnozy mija zazwyczaj od 2-6 tygodni. Ostra białaczka limfoblastyczna wykrywana jest u około 80% dotkniętych nowotworem krwi pacjentów do 15 roku życia; o wiele rzadziej diagnozowana jest ostra lub przewlekła białaczka szpikowa.
Objawy choroby najczęściej są bardzo niespecyficzne, początkowo bywają odczytywane jako sygnał wielu różnych schorzeć. Oto główne z nich:
- osłabienie, apatia, nadmierna senność,
- bladość skóry wynikająca ze zbyt niskiej liczby czerwonych krwinek,
- gorączka o niewyjaśnionej przyczynie,
- wybroczyny na skórze i śluzówce jamy ustnej, łatwe siniaczenie się, krwawienia spowodowane obniżeniem się poziomu płytek krwi
- bóle kostne, najczęściej spoczynkowe i nie mające związku z urazem, wynikające ze zdominowania szpiku kostnego przez komórki nowotworowe i nacieczenie okostnej
- nawracające infekcje, np. dróg oddechowych wynikające z upośledzenia systemu odpornościowego, zwłaszcza gdy przedłużona w czasie antybiotykoterapia nie przynosi efektów
- powiększenie węzłów chłonnych
- bóle brzucha (w razie obecności guza w jamie brzusznej), bóle głowy, omdlenia, wymioty (w przypadku zajęcia mózgu przez nowotwór).
W razie wystąpienia niepokojących objawów należy wykonać dziecku morfologię krwi z rozmazem. W razie zachorowania poziom białych krwinek może być podwyższony lub za niski. Poziom zdecydowanie powyżej normy przy współistnieniu innych nieprawidłowości takich jak niedokrwistość lub obniżona liczba płytek krwi może wskazywać na białaczkę i to ją należy w pierwszej kolejności wykluczyć. Badaniem, które decyduje o rozpoznaniu tej choroby jest badanie szpiku kostnego na obecność komórek białaczkowych. Badania obrazowe stosowane w zależności od objawów to: zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej lub kości długich, USG jamy brzusznej, echo serca itd. Podtyp białaczki określa się w badaniach cytogenetycznych i molekularnych komórek białaczkowych, co umożliwia dokładniejszą diagnostykę i lepszą kwalifikację do leczenia. Choć leczenie jest długie i wielooetapowe, to wyleczalność białaczek u dzieci zwiększa się i obecnie wynosi około 80%.
Najważniejszym elementem profilaktyki i warunkiem wykrycia nowotworu we wczesnym stadium jest czujność onkologiczna osób mających kontakt z dzieckiem: rodziców, opiekunów i nauczycieli, w końcu lekarzy. Wszystkie niepokojące zmiany w zachowaniu dziecka i jego codziennym funkcjonowaniu, a dolegliwości, na jakie się uskarża, powinny być zgłaszane lekarzowi.
Źródło: lek. J. Kumik, medonet.pl; Zdjęcia: Frantab – stock.adobe.com
