Bywa, że chorobie nowotworowej towarzyszy ból, który powoduje nie tylko cierpienie fizyczne, ale i psychiczne oraz znacząco obniża jakość życia. Umiarkowane, silne oraz bardzo silne dolegliwości bólowe można leczyć opioidami.

Opioidy to leki przeciwbólowe działające silniej niż popularny ibuprofen, paracetamol czy ketoprofen. Odznaczają się skutecznoscią także w terapii bólu przewlekłego, stosuje się je też w leczeniu bólu przebijającego, często obecnego w schorzeniach onkologicznych.

Jak działają leki opioidowe? Oddziałują na receptory opioidowe mieszczące się w rdzeniu kręgowym, mózgu i innych tkankach organizmu. Wiązanie się opioidów z tymi receptorami wywołuje szereg reakcji, w tym efekt przeciwbólowy. Ponadto każdy opioid posiada swoje indywidualne właściwości związane z powinowactwem poszczególnych substancji do różnych klas receptorów opioidowych (np. niektóre z nich dobrze rozpuszczają się w tłuszczach, dzięki czemu łatwo penetrują w głąb tkanek, co zapewnia szybki początek działania).

Opioidy warto włączyć, gdy leki nieopioidowe okazują się nieskuteczne albo gdy odczuwany przez pacjenta ból jest bardzo silny i inne substancje nie będą w stanie przynieść mu ulgi.

Przyjmując leki opioidowe, należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza i nie przerywać samemu ich stosowania. Leki z tej grupy trzeba odstawiać powoli i stopniowo (pod kontrolą specjalisty), aby nie wywołać przykrych objawów ubocznych, np. zaburzeń snu.

Organizm może „przyzwyczaić się” do przyjmowania opioidów. Zjawisko tolerancji nie jest równoznaczne z uzależnieniem. Zwykle wystarczy zwiększyć dawkę lekarstwa, aby terapia przeciwbólowa znów przynosiła satysfakcjonujące dla chorego rezultaty.

Przed rozpoczęciem farmakoterapii lekarz powinien porozmawiać z pacjentem o najczęstszych objawach niepożądanych (są to zaparcia, wymioty, nudności oraz senność) i w razie potrzeby zlecić odpowiednią profilaktykę działań niepożądanych.

Słabe opioidy (np. tramadol, stosunkowo rzadko powodujący zaparcia, lub rzadko już stosowana kodeina) są skuteczne głównie w terapii bólu nowotworowego o średnim natężeniu. Mocne leki opioidowe w niskich dawkach również zalicza się do grupy słabych opioidów.

Silne opioidy (fentanyl, oksykodon, buprenorfinę, metadon, morfinę) przyjmują głównie pacjenci z bardzo uciążliwymi, silnymi dolegliwościami bólowymi. Zróżnicowanie opioidów umożliwia dobór adekwatnego leku dla danego pacjenta. Buprenorfinę poleca się na przykład osobom z chorobami nerek, ponieważ jej metabolity w większości usuwane są drogą pokarmową, zatem nie pogorszą stanu uszkodzonego narządu. (źródło: www.rakwolnyodbolu.pl)

Watościowy wywiad z dr Jerzym Jaroszem pt. Opieka paliatywna i leczenie bólu, a w nich miejsce dla opioidów i medycznej marihuany znajdziesz tutaj: >> „Aktualności Medyczne” nr 10

W ostatnim czasie pojawiły się informacje, że DL-metadon, opioid stosowany w leczeniu uzależnień, może pozytywnie wpływać na terapię niektórych typów nowotworów. Zapraszamy do zapoznania się z materiałami, które publikowaliśmy na ten temat w naszym kwartalniku „Aktualności Medyczne”: www.aktualnosci-medyczne.pl , www.eanu.de (numery 11/2018, 12/2019).

Zdjęcia: aletia2011 – stock.adobe.com