Zmęczenie związane z nowotworem jest najczęstszą wtórną dolegliwością w chorobie nowotworowej i w jej leczeniu. Może objawiać się na płaszczyźnie fizycznej, psychologicznej i poznawczej.

Oprócz ograniczeń funkcjonalnych i pojawiającego się niekiedy bólu, zmęczenie i wyczerpanie są jednymi z najczęstszych problemów występujących po chorobie nowotworowej i podczas jej leczenia. Stany wyczerpania związane z chorobą nowotworową okresla się terminem „zmęczenie związane z nowotworem”.

Zespół zmęczenia związanego z nowotworem objawia się jako uciążliwe i utrzymujące się subiektywne uczucie wyczerpania fizycznego, emocjonalnego i poznawczego związane z rakiem i jego leczeniem, które nie jest proporcjonalne do aktywności i wpływa na codzienne funkcjonowanie.

Na poziomie fizycznym może się ono objawiać zmniejszoną wydolnością fizyczną, uczuciem osłabienia i brakiem energii. Na poziomie emocjonalnym najczęstsze objawy to utrata motywacji i zainteresowań oraz frustracja, natomiast na poziomie poznawczym – problemy z koncentracją, skupieniem uwagi i pamięcią krótkotrwałą. Zmęczenie związane z nowotworem jest uznawane za zespół chorobowy i nie przedstawia jednorodnego obrazu klinicznego, dlatego też należy odróżniać go od różnych stanów wyczerpania, takich jak zespół psychowegetatywny, neurastenia czy zespół chronicznego zmęczenia.

Zmęczenie występuje na różnych etapach choroby nowotworowej i prowadzi do poważnego ograniczenia wydajności i jakości życia osób nim dotkniętych. Najczęstsza, ostra postać zmęczenia związanego z nowotworem występuje w trakcie lub po zakończeniu terapii onkologicznej, zwłaszcza w skojarzonej chemio- i radioterapii, ale podczas leczenia spersonalizowanego. Może ona ulec złagodzeniu w ciągu kilku miesięcy do roku po zakończeniu leczenia.

Jest to długotrwała konsekwencja choroby nowotworowej i jej leczenia.Może utrzymywać się przez ponad rok, jak i nawracać kilka lat po zakończeniu terapii.

Zmęczenie związane z nowotworem wpływa na jakość życia w różnych sferach i wiąże się z pogorszeniem funkcji fizycznych, emocjonalnych, poznawczych lub społecznych. Ponadto wpływa na wykonywanie codziennych czynności i utrudnia powrót do pracy po przebytej chorobie: zmęczenie często powoduje, że osoby dotknięte chorobą nie są już w stanie sprostać wymaganiom życia zawodowego.

Na temat diagnostyki i leczenia zmęczenia związanego z nowotworem przeczytać można w najnowszym wydaniu kwartalnika „Aktualności Medyczne”: www.aktualnosci-medyczne.pl

Źródło: prof. J. Weis, dr. J.U. Rüffer, „Aktualności Medyczne” nr 20/2021, s. 38-43; Zdjęcia: contrastwerkstatt – stock.adobe.com